Rical elminin mahiyyətinin nədən ibarət olması m&uuml;xtəlif təriflərlə bəyan edilmişdir. Bu təriflərin &ccedil;oxu bir-birinə oxşayır. X&uuml;lasə olaraq rical elminə belə bir tərif vermək olar: &ldquo;Rical &ndash; hədis ravilərinin nəql etdikləri xəbərlərin qəbul edilib-edilməmə cəhətindən araşdırılması, onların kimlikləri və vəsfləri haqqında tədqiqat aparan bir elmdir&rdquo;.<a href="#_ftn1" name="_ftnref1" title="">[1]</a> Tərifə nəzər saldıqda &uuml;&ccedil; əsas n&ouml;qtənin vurğulandığını g&ouml;r&uuml;r&uuml;k:

<ul>
	<li style="text-align:justify">Tərifdəki &ldquo;ravinin kimliyinin araşdırılması&rdquo; ifadəsindən ravinin adının və atasının adının təyin olunması, onun adı ilə ata adı eyni olan digər ravidən ayırd edilməsi&nbsp; nəzərdə tutulur. Məsələn, rical kitablarına m&uuml;raciət etdikdə Əhməd ibn İbrahim adında 10-dan &ccedil;ox m&uuml;xtəlif ravilərin olduğunu g&ouml;r&uuml;r&uuml;k. Biz həmin kitablara m&uuml;raciət edərək bu şəxsin Əbu Hamid Məraği k&uuml;nyəsi olan, yaxud İmam Həsən Əskərinin (ə) səhabəsi olan Əhməd ibn İbrahim, yoxsa siqə ravilərdən olan Əhməd ibn İbrahim ibn Əhməd ibn Muəlla və ya Şeyx Səduqun şeyxlərindən olan Əhməd ibn İbrahim ibn İshaq və ya digər biri olduğunu təyin edirik.</li>
	<li style="text-align:justify">Tərifdə qeyd olunan &ldquo;ravilərin vəsflərinin araşdırılması&rdquo; ifadəsindən ravinin siqə (doğru danışan), yaxud zəif (nəql etdiyi hədislərin etimad olunmadığı) biri olması, mənsub olduğu məzhəb və ya əqidəvi məktəb kimi x&uuml;susiyyətlər nəzərdə tutulur.</li>
	<li style="text-align:justify">Tərifin &ldquo;hədis ravilərinin nəql etdikləri xəbərlərin qəbul edilib-edilməmə cəhətindən araşdırılması&rdquo; hissəsi isə bizə rical elminin mahiyyət və m&ouml;vzusunu daha aydın şəkildə izah edir. Buradan məlum olur ki, rical elmi hədis rəvayət edən şəxsin həyatını, onun fəaliyyətini və rəvayət etdiyi hədisin qəbul edilib-edilməməsinə aid olmayan digər x&uuml;susiyyətlərini araşdırmır. Bu elm ravini yalnız onun rəvayət etdiyi hədisi qəbul edib-etməyəcəyimiz cəhətindən araşdırır. Məsələn, rical elmində ravinin ne&ccedil;ə il &ouml;m&uuml;r s&uuml;rməsi, əsil-k&ouml;k&uuml;n&uuml;n haradan olması, başqa elmlərlə məşğuliyyətinin olub-olmaması və s. kimi x&uuml;susiyyətlər araşdırılmır. Rical yalnız ravilərin nəql etdikləri hədisin qəbul edilib-edilməməsinə təsir g&ouml;stərə biləcək x&uuml;susiyyətlərini araşdırır. Bu səbəbdən rical elmi ravinin adil, m&uuml;vəssəq, məmduh (təriflənmiş) və ya məzmum (məzəmmət olunmuş), m&ouml;hməl (rical kitablarında adı qeyd olunmayan) və ya məchul (halı bəlli olmayan) olması, həm&ccedil;inin sənədin m&uuml;rsəl və ya m&uuml;snəd olmasını və adları m&uuml;ştərək olan şəxsləri ayırd etmək &uuml;&ccedil;&uuml;n onun şeyxləri, tələbələri, həyatı, yaşadığı d&ouml;vr və hədis rəvayətindəki təbəqəsi barədə məlumat əldə etməyi &ouml;yrənir.</li>
</ul>

Şeyx Fəqan Məmmədov

Hadis.az

<div>
<hr />
<div>
<a href="#_ftnref1" name="_ftn1" title="">[1]</a> Şeyx Sənəd, Buhusun fi məbani elmir-rical, səh. 14.

&nbsp;&nbsp; Şeyx Cəfər S&uuml;bhani, Kulliyyat fi elmir-rical, səh. 11.
</div>
</div>

Rical – hədis ravilərinin nəql etdikləri xəbərlərin qəbul edilib-edilməmə cəhətindən araşdırılması, onların kimlikləri və vəsfləri haqqında tədqiqat aparan bir elmdir

Rical elmi nədir?

O, Şeyx Əbu Cəfər Məhəmməd ibn Əli ibn Hüseyn ibn Musa ibn Babəveyh Qummidir. Şeyx Səduq adı ilə tanınır. Atası böyük fəqih Əli ibn Babəveyh, anası isə Deyləmdən olan bir cariyədir.